یکی از عارضه های تقریباً شایع در بوقلمون انباشتگی چینه دان است. در این عارضه دان و آب در چینه دان انباشته شده و بدلیل اتساع (گشادی) بیش از حد چینه دان قادر به تخلیه مواد در پیش معده نمیباشد و تنها مقدار اندکی از مایعات به پیش معده تخلیه میشوند.

انباشتگی چینه دان (چینه دان پاندولی)

چینه دان به حدی گشاد میشود که مانند پاندول در هنگام راه رفتن پرنده به این سو و آن سو تاب میخورد. در این حالت پرنده نمیتواند مواد مغذی مورد نیاز خود را دریافت نماید و روز به روز نحیف تر و ناتوان تر میشود.

نگهداری چنین پرنده ای نه در فارمهای گوشتی و نه در فارمهای مادر مقرون به صرفه نیست چون:

۱. بدلیل عدم دریافت مواد مغذی مورد نیاز به میزان مطلوب، تولید گوشت یا تخم مناسبی نخواهد داشت؛

۲. ضعف عمومی منجر به ضعف سیستم ایمنی شده و چنین پرنده هایی زودتر از سایر پرنده ها، بیمار و باعث شیوع بیماری در گله میگردند.

عارضه ی انباشتگی چینه دان

هر عاملی که باعث ضعف یا فلجی اعصاب محیطی چینه دان شود، میتواند در ایجاد این عارضه نقش داشته باشد. عواملی مانند بیماریهای قارچی نظیر کاندیدیوز، کمبود ویتامین های گروه ب بویژه ویتامین B۱، کمبود ریزمغذیها مثل Mg و Ca ، مایکوتوکسین ها، عوامل ژنتیکی وراثتی و عوامل مکانیکی از جمله این عوامل هستند.

البته این عارضه در بوقلمون بسیار شایعتر از مرغ بوده و شخصاً در بوقلمونهای ماده بیشتر مشاهده کرده ام.

از آنجایی که در این عارضه اعصاب آسیب دیده اند بجز در موارد استثنائی آنهم در ابتدای کار، درمان خاصی برای آن وجود ندارد.

حال که کلیات این عارضه را با هم مرور نمودیم بهتر است ببینیم که برای پیشگیری از این عارضه چه میتوان کرد.

معمولاً این عارضه از روزهای پایانی هفته نخست پرورش شروع میشود ولی تنها برای افراد خبره قابل تشخیص است و معمولا دو یا سه هفته بعد قابل تشخیص تر میشود.

یکی از موارد مهم ایجاد کننده عوامل فیزیکی است. یعنی چینه دان بیش از حد پر میشود و این اتساع باعث فلج شدن عصب چینه دان میگردد. این عامل در بروز عارضه نقش بسیار بزرگی دارد و با کنترل یا عدم کنترل آن میتوان میزان بروز عارضه در گله را از زیر ۱ درصد تا بیش از ۵ درصد تغییر داد.

گروه طیوران صنعت فاخته بهترین تولید کننده ی دستگاه جوجه کشی در ایران با یک دهه سابقه و فعالیت، دارای نمایندگی در سراسر ایران.

عوامل موثر در انباشتگی چینه دان

به هر دلیلی پرنده بیش از حد دان بخورد

یکی از تفاوتهای آشکار بین مرغ و بوقلمون، عدم تحمل بوقلمون نسبت به گرسنگی است و نباید بیش از یک یا حداکثر دو ساعت بدون دان بماند. این عدم دسترسی به دان باعث ایجاد یک ولع در مصرف بیش از اندازه دان خواهد شد. پس ضروری است تا همیشه در دانخوریها دان مناسب و تمیز برای گله وجود داشته باشد.

به هر دلیلی پرنده بیش از حد آب بنوشد

همیشه پس از مصرف دان بوقلمون برای مصرف آب اقدام میکند و در صورتیکه بیش از حد دان مصرف نموده باشد به همان نسبت نیز بیش از حد آب مصرف میکند و در واقع مصرف بیش از حد آب به قضیه دامن زده و این اتساع غیر قابل برگشت خواهد بود.

دلایل دیگر مصرف بیش از حد آب میتواند شوری آب، میزان بالای نمک جیره، مصرف برخی داروها و مکملها مثل رنیل و یا گرمای بیش از حد هوا باشد. این مورد آخر بویژه در نواحی سردسیر که پرورشدهنگان از سرمای زمستان به هنگام جوجه ریزی بسیار بیمناکند دیده میشود.

در این شرایط معمولاً پرورشدهندگان دمای سالن را بیش از اندازه گرم میکنند و این گرما باعث افزایش مصرف آب و متعاقب آن اتساع(دیلاتاسیون) چینه دان میگردد. در این گله ها وجود شاهپرهای باز از نشانه های گرمای بیش از حد هفته اول پرورش است که اصطلاحاً به آن پرهای هلیکوپتری میگوییم.

 به هر دلیلی پرنده مواد غیر مغذی بخورد.

معمولاً در مواردی که پرنده به دان مناسب دسترسی نداشته باشد اقدام به مصرف مواد غیر مغذی مانند پوشال، پر، طناب، چسب برق و موارد اینچنینی مینماید. البته بروز استرسهای سرمایی، گرمایی، کمبود رطوبت هوا، نور بیش از اندازه، کمبودهای ویتامینه و معدنی و ایمبالانس اسیدهای آمینه جیره نیز باعث بروز چنین رفتاری میشود.

گرچه بوقلمون ذاتاً پرنده کنجکاوی است و علاقمند است برای شناختن مواد اطرافش به آنها نوک بزند؛ اما این رفتار باید در حد معمول آن کنترل شود تا به عادت تبدیل نشود.

این بستر خواری و مصرف مواد غیر مغذی از بستر خود باعث بروز بیماریهای قارچی چینه دان خواهد شد که یکی از عوامل مستعدکننده بروز این عارضه است. در هم اندیشی با همکاران باتجربه اروپائی، پیشنهاد نموده اند که در فواصل زمانی خاص اگر از سنگریزه های گرانیتی با سایزهای مخصوص آن سن استفاده کنیم میتوان چینه دان پاندولی را تا حد زیادی کنترل نمود.